Cybertekst to maszyna do wytwarzania wielorakiej wypowiedzi, dynamiczny tekst ergodyczny, który - aby zaistnieć jako dzieło - wymaga od czytelnika "nietrywialnego" wysiłku o charakterze konfiguracyjnym i (lub) tekstotwórczym, a zatem chodzi to o aktywność bardziej złożoną niż interpretacyjna (książka drukowana) czy eksploracyjna (hipertekst). Dopiero ów nietrywialny wysiłek pozwala przejść od początku do końca tekstu lub do innego rozwiązania z tym, że i początków i końców może być wiele. Cybertekst zakłada kalkulację (wewnętrzną - mechaniczną albo zewnętrzną – wykonywaną przez czytelnika) w produkcji swoich skryptonów - sekwencji wypowiedzi będących wynikiem kalkulacji. Na poziomie kodu cybertekst składa się z bazy danych, w której znajdują się tekstony (najmniejsze ogniwa tekstu) oraz ze sterującego przebiegiem dzieła mechanizmu. Tekstony po przejściu przez mechanizm cybertekstu stają się skryptonami, czyli uaktualnionymi, spersonifikowanymi przez czytelnika składnikami jednej z wielu możliwych sekwencji. Jeśli liczba skryptonów i tekstonów nie jest sobie równa to najczęściej mamy do czynienia z cybertekstem, jeśli jest równa to raczej nie.
Espen Aarseth wprowadzając kategorię cybertekstu podkreślił, iż przejawia się ona zarówno w mediach analogowych, jak i cyfrowych. Istnieją przykłady cybertekstów drukowanych (chińska księga przemian I-Cing), a nawet starożytnych, powstałych przed epoką druku. Choć cybertekst zaliczany jest do dzieł ergodycznych, to jest on pojęciem węższym, gdyż zakłada zarówno wielorakie przebiegi, sprzężenie zwrotne, jak i kalkulację w produkcji skryptonów (segmentów wyjściowych).
oprac. Mariusz Pisarski
