Hipertekst

Hipertekst to nielinearna i niesekwencyjna organizacja danych - tekst rozbity na fragmenty połączone są ze sobą odsyłaczami. To tekst, który rozgałęzia się lub działa na żądanie czytelnika. Termin "hipertekst" stworzony został w 1965 roku przez Theodora Nelsona na oznaczenie rodzaju hipermediów o charakterze tekstowym. Nelsonowi, podobnie jak wcześniej Vannevarowi Bushowi, autorowi prototypowego urządzenia o nazwie Memex (1945), przyświecała wizja hiperpołączonej sieci zasobów tekstowych: rodzaju uniwersalnej biblioteki, której użytkownicy (naukowcy, bibiotekarze) mieliby dostęp ze swoich lokalnych stanowisk, opatrywali jej zbiory komentarzami i tworzyli aktualizowaną o nowe linki sieć referencji. W latach 80., dzięki rozwojowi komputerów osobistych i pierwszej, akademickiej sieci internetowej, hipertekst i jego implementacje w postaci programów do zarządzania siecią dokumentów (takich jak uniwersyteckie programy Guide i Intermedia, komercyjny Hyparcard firmy Apple, system Storyspace dla autorów) zaczynają być w powszechnym użyciu w edukacji, nauce i komputerowej (głównie tekstowej) rozrywce. Ideę hipertekstu zrewolucjonizował Tim Berners-Lee, twórca systemu World Wide Web (1989) i protokołu http (Hypertext Transfer Protocol). Prosta struktura hipertekstowa, oparta na dokumencie opatrzonym w odnośniki do innych dokumentów staje się podstawą powstającej w tempie geometrycznym ogólnoświatowej sieci www.

Niezwykle bogaty semiotyczny, semantyczny i komunikacyjny (retoryczny) potencjał hiperłącza, jako odniesienia do czegoś co jest po pierwsze niewidoczne, a po drugie oznaczone według reguł indywidualnych a nie konwencji, przyczynił się do rozwoju literatury hipertekstowej, zarówno fikcjonalnej jak i niefikcjonalnej (edukacyjnej).  Według Nelsona swoisty, linkowo-węzłowy sposób organizacji tekstu nie daje się w pełni zrealizować w druku. Hipertekst najlepiej czyta się na ekranie komputera. Mimo tej "pierwszej zasady" Nelsona, mówi się także o realizacjach hipertekstu na kartce papieru oraz o "protohipertekstach" (np. Gra w klasy Julio Cortazara).

Pojedynczy węzeł nazywany bywa leksją. Leksja zawierać może, oprócz tekstu, obraz, dźwięk, video, lub kolejny, rozwijalny na tej samej stronie fragment tekstu (stretchtext) oprac. Mariusz Pisarski

Hasła kluczowe: