Mariusz Pisarski

Nowe media – nowe opowieści? Fabułotwórczy potencjał struktur hipertekstowych

STRESZCZENIE: Przekaz digitalny, a zatem taki, który odbywa się za sprawą i w obrębie mediów cyfrowych, sprzyja pewnym gatunkom opowiadania, a inne odsuwa na plan dalszy na tyle, by na dobre potwierdzić ich immanentną przynależność do przekazów analogowych. W artykule, po przedstawieniu głównych typów opowiadania w mediach cyfrowych, sięgam do ich hipertekstowej struktury głębokiej, by pokazać, jakie rodzaje fabuł są szczególnie bliskie strukturze typu węzeł-link. Już sam właściwy dla hipertekstu rytm segmentacji tekstu i jego ponownego łączenia, rytm przeskoku w odległe miejsca i zbliżenia elementów od siebie oddalonych, generuje określony fabularny potencjał i staje się fabularną alegorią dla kilku typów opowieści. Ich zarysowanie jest jednocześnie zachętą do poszerzenia refleksji o sytuacje komunikacyjne dla nowej generacji cyfrowej literatury, do przyjrzenie się temu, jakie fabuły sprawdzić się mogą najlepiej w kontekście społecznościowo rozpowszechnianych mikro-treści oraz aplikacji mobilnych, wrażliwych na geo-lokacyjne położenie użytkownika, jego dotyk, gest i głos.

W artykule spróbuję pokazać w jaki sposób właściwe dla cyfrowych nośników cechy strukturalno-komunikacyjne (kod, linkowanie) wpływają na tworzenie się specyficznych struktur retorycznych – i w konsekwencji semantycznych – w obrębie utworów literackich powstałych z myślą o czytaniu na ekranie. Jak argumentuję, cyfrowe medium w sposób trwały oddziaływuje na kształt komunikatu literackiego, którego założenim jest twórcze wykorzystanie właściwosci nośnika, a proces ten ma znamienne skutki dla poetyki i gatunkowych wyborów, jakie dokonują się w obrębie przekazu digitalnego. Jako przykład podaję m.in serię kompozycji fabularnych – obecnych już w filmie – ale charakterystycznych zwłaszcza dla powieści hipertekstowej, osadzonej na głównych mechanizmach retorycznych hipertekstu: powtórzeniu (pętli) i zderzeniu (rytm łączenia i rozłączania ze sobą fragmentów tekstu).

Hasła kluczowe:
Mapa tekstu: najczęściej użyte terminy