Przekład cyfrowy

Przekład cyfrowy (hipertekstowy, digitalizacja, adaptacja sieciowa) to wielopłaszczyznowa, twórcza i mechaniczna transformacja tekstu, w którą angażowane są media cyfrowe dokonywana na płaszczyznach: technologicznej, medialnej, semiotycznej, semantycznej, kulturowej. Przekaz uzyskany w efekcie takiego przekładu jest reprezentacją tekstu wyjściowego. Reprezentacja ta rozciąga się od przekształceń automatycznych, interpretacji imitujących, poszukujących analogii przez świadome reinterpretacje i zabiegi metaprzekładowe, aż do swobodniejszych adaptacji, parafraz, użyć. Wśród form p.c. wyróżnić można:

a. transformację automatyczną (algorytmiczną) – działanie mechaniczne, pozbawione ładunku twórczego np. wprowadzenie tekstu za pomocą klawiatury lub aparatu fotograficznego do komputera czy przekład językowy tekstu przy użyciu programu translacyjnego;

b. digitalizację – wprowadzenie tekstu istniejącego poza środowiskiem cyfrowym do internetu. Digitalizacja łączy elementy transformacji automatycznej z przekształceniem dyskursywnym i medialnym, które oddziałują na znaczenia. Teksty zdigitalizowane, zyskując interfejs graficzny użytkownika, dostają się w przestrzeń dyskursu, który zmienia ich kontekst oraz umożliwia inne ich użytkowanie, np. przeszukiwanie, czytanie wybiórcze tekstu wokół wybranych słów, czy opatrywanie tekstu komentarzami, co ma wpływ na znaczenie. Tekst zachowuje identyczność w warstwie przedstawień, modyfikowany jest sposób posługiwania się nim (np. może być przekształcany, wzbogacany o inne formy dyskursywne i tekstowe);

b1 - adaptację digitalną - cyfrowy przekład intersemiotyczny, którym jest chociażby przekład tradycyjnej literatury na formy wieloznakowe, animacje cyfrowe (np. adaptacja futurystycznego Marszu Brunona Jasieńskiego dokonana przez grupę "twożywo" w 2010 roku);

b2 - przekład hipertekstowy – rodzaj przekładu, który realizuje się w dwóch formach. Pierwszą jest przekład literackich utworów linearnych na utwory hipertekstowe (przekład hipertekstowy właściwy – w szczególności adaptacja sieciowa); drugą jest przekład literatury hipertekstowej jednego języka i kręgu kulturowego na inny język i krąg kulturowy (przekład hipertekstu literackiego w języku angielskim na hipertekst polski, przy czym są to nie tylko przekłady warstwy lingwistycznej, ale także przekłady w sferze rozwiązań informatycznych)

b3 - przekład struktury - szczególna odmiana przekładu cyfrowego polegającego na wytworzeniu w przestrzeni cyfrowej reprezentacji struktur charakterystycznych dla dotychczasowych dyskursów sztuki (np. dyskursu literatury). Mamy zatem do czynienia z przekładem na hipertekst, czy szerzej formę digitalną cech gatunkowych wypracowanych w toku rozwoju literatury tradycyjnej (zwłaszcza w kulturze druku), a więc tego, co Gerard Genette nazywa architekstualnością. Specyfika tego przekładu polega na tym, że artefaktem poddawanym translacji jest forma (zasada) tekstowa (np. cechy gatunku), a nie jednostkowy, konkretny tekst. Ilustracji p.s. dostarcza Ars poetica Zenona Fajfera, która jest przekładem tradycyjnie pojmowanej poetyckości na poetyckość digitalną. oprac. Ewa Szczęsna

Hasła kluczowe: