Pojęciownik

Remiks literacki to dowolna, analogowa, cyfrowa, bądź mieszana przeróbka tekstu lub tekstów źródłowych, w których tekst pochodny sygnalizuje swoją zależność od tekstu źródłowego. Choć nazwa remiks narodziła się w obrębie kultury muzycznej, praktyki remiksowe  obecny były w kulturze od dawna. Przykładem jest starożytny centon, którego wersy pochodziły z odrębnych dzieł. W środowisku cyfrowym remiks przeżīwa renesans i przyśpieszony rozwój. Dzięki powszechnie dostępnym zasobom domeny publicznej każdy użytkownik może dzięki prostym funkcjom kopiuj/wklej tworzyć własne centony i ich współczesne hybrydyczne odpowiedniki, poszerzone o dowolne właściwości języka nowych mediów (np. programowalność).

Przykładem remiksu może być utwór cierniste diody Leszka Onaka z 2014 roku, w którym rzeczowniki z metafor dopełniaczowych z opowiadania Sierpień Brunona Schulza zostaje – częściowo algorytmicznie – podmienione przez rzeczowniki z Instrukcji obsługi fiata 125p. Przykładem innego rodzaju, gdyż kolaboratywnego, remiksowania jest Through the Clocks Working z 2010 roku, opublikowana przez Uniwersytet w Sydney antologia remiksów uznanych i żyjących australijskich pisarzy. Stosując techniki cut-up, fold-in i cross-out uczestnicy eksperymentu pocięli, wymazali i pozmieniali oryginalne fragmenty prozy i poezji, by zastąpić je zremiksowanymi hybrydami. Efektem jest ponad dwadzieścia krótkich utworów, które – na licencji Creative Commons i w duchu remiksu – zachęcają czytelników do kolejnych działań remiksologicznych. Przy okazji autralijscy kuratorzy projektu sformułowali ważną regułę literackiego remiksu, który za swój przedmiot obiera tekst spoza domeny publicznej: "korzystaj z oryginalnego tekstu do woli, lecz w taki sposób, by nie zatrzeć jego odrębności, i by dla czytelnika widoczny był kolaboracyjny aspekt dzieła". W tym przypadku nie chodzi zatem o kryptocytaty, pastisze, ani nawet o cytaty struktur. Literacki remiks równa się kolaboratywnej pracy remiksującego z remiksowanym. oprac. Mariusz Pisarski